အိႏၵိယ-အာဆီယံ လြတ္လပ္ ကုန္သြယ္မႈကိစၥ ျမန္မာနယ္စပ္ရွိ NGO အဖြဲ႔မ်ား စိုးရိမ္

အိႏၵိယႏွင့္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအၾကား ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလအတြင္းက သေဘာတူခဲ့ၾကသည့္ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မႈ (FTA)မွာ ပိုမိုပြင့္လင္းေသာ လုပ္ငန္းစဥ္ ရွိရန္ ျမန္မာ နယ္စပ္ရွိ အိႏၵိယ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားက
ေတာင္းဆိုလိုက္ၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ နယ္နိိမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ေနသည့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အေရွ႕ေျမာက္ျပည္နယ္မ်ားရွိ The North East Peoples Alliance ၊ Forum for Indigenous Perspectives and Action ၊ Center for Organization, Research and Education ႏွင့္ Women in Governance (WinG) တို႔က ထိုင္းအစိုးရ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ရံုး အျမဲတမ္း ကိုယ္စားလွယ္
ေဒါက္တာ Nalinee Taveesin ထံသို႔ FTA ညိွႏိႈင္း ေဆြးေႏြးမႈတရပ္ကို တင္ျပခဲ့ၾကေၾကာင္း မဏိပူရျပည္နယ္ အေျခစိုက္ Imphal Free Press သတင္းစာက ေရးသားထားသည္။

ပိုမိုပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိမွသာ ညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးထားမႈႏွင့္ ကြာဟမႈကို အမ်ားျပည္သူသို႔ သိရိွေစျပီး ၎တို႔၏ စိုးရိမ္ ပူပန္မႈမ်ားကို အျပည့္အဝ နားလည္သေဘာေပါက္မည္ဟု ၎တို႔က ဆိုသည္။

အထိန္းအကြပ္မဲ့ ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ပံုစံျဖင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို အာမခံေစျခင္းသည္ လူထုဘဝႏွင့္ ၎တို႔၏ ဝန္းက်င္တြင္ ကေသာင္းကနင္း ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပထားသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အာဆီယံႏွင့္ အိႏၵိယ အပါအဝင္ ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားအၾကား ေပါင္းကူး ကုန္းေျမတရပ္အျဖစ္ တည္ရွိေနသည္။

အိႏၵိယႏွင့္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအၾကား စီးပြားေရး ဆက္ဆံမႈမ်ား ပိုမို အားေကာင္းလာေစေရး အတြက္ အခရာက်လွသည့္ ဝန္ေဆာင္မႈႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈတြင္ လြတ္လပ္ေသာ ကုန္သြယ္ေရး သေဘာတူညီမႈ (FTA) တရပ္ကို ယမန္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၀ ရက္ေန႔က အၿပီးသတ္ ေဆြးေႏြးႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

"အိႏိၵယ အေရွ႕ေျမာက္တေလွ်ာက္ လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မႈ သေဘာတူညီခ်က္ (FTA) ကို ၁၉၉၅ အိႏၵိယ-ျမန္မာ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရး အေတြ႔အၾကံဳ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ေပးရပါမည္။ ထို အေတြ႔အၾကံဳအရ ေဒသတြင္း ထုတ္ကုန္အရင္းခံမ်ား ပ်က္စီးမႈ ၾကံဳခဲ့ရသည္။ အိႏိၵယ-အာဆီယံ FTA အေကာင္အထည္မေဖၚမီ တူညီေသာ အကဲျဖတ္ ေဆာင္ရြက္မႈတခု လုပ္ရေပမည္" ဟု ေဖၚျပသည္။

ဇီဝမ်ိဳးကြဲႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ၊ သတၱဳ၊ ေရအား စြမ္းအင္ အရင္းအျမစ္မ်ားအရ အိႏိၵယ အေရွ႕ေျမာက္သည္ မ်ိဳးကြဲ အစံုလင္ဆံုး ေဒသတခုျဖစ္ျပီး သဘာဝရင္းျမစ္မ်ား ထုတ္ယူ သံုးစြဲေသာ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ေရအရင္းအျမစ္ စြမ္းအင္ ထုတ္ယူမႈမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံမ်ား ေရႊ႕ေျပာင္းမႈမ်ားႏွင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ထိခိုက္ရမႈမ်ား ရိွလာႏိုင္သည္ကို ယင္းတင္ျပခ်က္တြင္ မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့သည္။ အတိတ္ကာလက ဧရာမ ဆည္ၾကီးမ်ားေၾကာင့္ ေဒသတြင္း သဘာဝ ဝန္းက်င္ ထိခိုက္ခဲ့ရမႈမ်ားကိုလည္း အသားေပး ေဖၚျပထားသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး စံမ်ားအရ လူမႈက႑ တင္းက်ပ္မႈမ်ား လိုအပ္ေၾကာင္း တင္ျပခ်က္က ဆိုသည္။

လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္ေရး သေဘာတူညီမႈ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ယင္းကို အေကာင္အထည္ ေဖၚျခင္းကို ကုလသမဂၢ၏
ေဒသခံလူထု အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ေၾကညာခ်က္၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္(ILO) ၁၆၉၊ ကုလသမဂၢ၏ စီးပြားေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ လက္ရိွ ညႊန္ၾကားခ်က္တို႔ကို ေစာင့္ထိန္းသည့္အေနျဖင့္ အေရွ႕ေျမာက္ေဒသ လူထု အခြင့္အေရးမ်ားအရ အသိေပးရမည္ဟုလည္း အိႏၵိယ NGO အဖြဲ႔မ်ား၏ တင္ျပခ်က္တြင္ ထပ္မံေဖၚျပထားသည္။

လက္ရွိ အိႏၵိယ-အာဆီယံ ကုန္သြယ္မႈ ပမာဏမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၈ဝ ဘီလီယံ ရွိေနၿပီး လြတ္လပ္စြာ ကုန္သြယ္မႈ
ေနာက္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ႏွစ္ဖက္ ကုန္သြယ္မႈကို ေဒၚလာ ၁ဝဝ ဘီလီယံ ေရာက္ရန္ ရည္ရြယ္ထားၾကသည္။

ျမန္မာႏွင့္ အိႏၵိယ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးမွာ လက္ရွိ ဘ႑ာႏွစ္တြင္ လ်ာထားခ်က္ထက္ ေက်ာ္လြန္ခဲ့သည္ဟု မဇၥ်ိမက စံုစမ္းသိရွိရသည္။ မတ္လ ကုန္အထိ ေဒၚလာ ၂၂ သန္း ကုန္သြယ္ႏိုင္ရန္ လ်ာထားခဲ့ရာ မတ္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ပင္ လ်ာထားခ်က္ ေက်ာ္စြာ ကုန္သြယ္ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း တမူး နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးစခန္းမွ တာဝန္ရွိသူတဦးက ေျပာဆိုသည္။

ထို႔ျပင္ ၁၉၈၈ မိုင္ ရွည္လ်ားသည့္ အိႏၵိယ-ျမန္မာ-ထိုင္း အေဝးေျပး ကားလမ္းမၾကီးကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ အၿပီး
ေဖာက္လုပ္ရန္ အိႏၵိယဘက္မွ စိုင္းျပင္းလ်က္ရွိသည္။